Over Faust en zijn duivelspact zijn talrijke werken geschreven: de Faust-gestalte behelst een mythe van de moderne mens. Wie was deze omstreden geleerde? En welke voorstellingen zijn er op hem geprojecteerd? In zijn hoorcollege neemt Michiel Hagdorn de luisteraar mee op een zoektocht naar Faust langs beroemde Faust-werken: van het oude volksboek Historia von Doctor Johann Fausten uit 1587 tot het meest recente Faust-drama van Tom Lanoye Oustfaust uit 2022.

De historische Georgius Faustus von Helmstadt leefde rond 1500, op het breukvlak van de middeleeuwen en de moderne tijd, als rondreizend magiër, astroloog, alchemist en wondergenezer. Geleerdheid werd in deze tijd door velen argwanend bekeken en bovendien had Georgius Faustus een omstreden reputatie als charlatan en zedeloos man. Vandaar dat na zijn dood verhalen ontstonden dat hij een duivelspact zou hebben gesloten en naar de hel zou zijn gegaan. Zo was de Faust-legende geboren, die al snel zijn weg vond in de literatuur. Daarin werd Faust een symbool voor de mens die zijn beperkingen wil overstijgen en daarvoor (duivelse) zonde op zich laadt. Na verloop van tijd echter veranderde de veroordeling van Faust als grote zondaar. Niet alleen werd hij als een tragische gestalte opgevat, maar vanaf de 18e eeuw werd hij ook beschouwd als een prototype van de moderne mens die zich emancipeert van religieuze en andere bevoogding. Aldus ontwikkelde de Faust-gestalte zich tot een steeds vernieuwde inspiratiebron en een mythe waarmee kunstenaars hun eigen tijd verbeelden en hun visie op de moderne mens uitdrukken.

Download de bijlage bij het hoorcollege Faust.

Inhoudsopgave

1. Van Genesis tot Faust
   

   Mythen over verlangen en angst van de mens

2. De historische Faust (± [redacted-phone-number])
   

   Georgius Faustus von Helmstadt

3. Historia von D. Johann Fausten (1587)
   

   Het eerste grote boek over Faust en zijn duivelspact

4. De Faust-gestalte op de drempel naar de moderne tijd (±1450-1600)
   

   Het tijdsgewricht van grote veranderingen

5. Christopher Marlowe, The Tragicall History of the Life and Death of Doctor Faustus (1592-1593)
   

   Het eerste literaire meesterwerk

6. Faust in de Nederlanden
   

   Verspreiding en popularisering van Faust

7. Johann Wolfgang von Goethe, Faust. Eine Tragödie (1808 – 1832)
   

   De meest invloedrijke Fausttragedie

8. Iwan Toergenjew, Faust (1856)
   

   Een burgerlijk-psychologische novelle

9. Het 'faustische' (±1800-1945)
   

   Faust in de Duits-nationalistische ideologie

10. Michail Boelgakow, De meester en Margarita (1928-1940)
    

    Een satire op de stalinistische Sovjet-Unie

11. Thomas Mann, Doktor Faustus (1947)
    

    Een monumentale roman over (nazi-)Duitsland en de dubbelzinnige Faust

12. Pascal Dusapin, Faustus. The Last Night (2006)
    

    Een radicale opera: Faust en het niets

13. Tom Lanoye, Oustfaust (2022)
    

    Een drama over Faust en de ondergang van de mensheid