Dutch History

Op energieke wijze vertelt Willem Zwalve over de nauwe verbondenheid tussen de historische ontwikkeling van het recht en de vorming van nationale staten in West-Europa. Over de invloed van het Romeins recht die veel verder reikt dan de eerste paar eeuwen na Christus. En hoe het samenstellen van wetboeken werd gebruikt voor het versterken van het nationale bewustzijn. Van de Romeinen tot aan de middeleeuwse koningen.

De klassieke oudheid is nog steeds een bron van fascinatie en inspiratie. Wie zich bezighoudt met de grote teksten uit de Oudheid kan zich niet aan de indruk onttrekken dat die teksten over ons gaan, over de essentie van wat ons tot mens maakt en wat onze samenleving bezighoudt. Wij zijn individuen, verankerd in de afwisseling van de generaties tussen het verleden van onze ouders en de toekomst van onze kinderen, we leven in groepen met een gedeeld verleden en gemeenschappelijke doelen.

De stad is een intrigerend fenomeen. Al duizenden jaren wordt er door mensen in gewoond en geleefd. Het is bovendien de plek bij uitstek waar wordt gehandeld, religie en cultuur wordt aangeboden en van waaruit wordt bestuurd. In deze collegereeks wordt een levendig overzicht gegeven van bijna 5000 jaar stadsgeschiedenis aan de hand van een aantal concrete steden in verschillende fasen van hun ontwikkeling. Ideaaltypen als de klassieke stad, de middeleeuwse stad, de barokstad en de moderne stad worden gekoppeld aan de lotgevallen van echte steden en aan de opvattingen en ambities van stedelingen en planologen van vlees en bloed...

Eeuwenlang vormden de Middeleeuwen een synoniem voor ongeletterdheid, barbarij en wreedheid. In de moderne tijd heeft zich daarnaast een veel positiever beeld ontwikkeld. Dan roepen de Middeleeuwen gedachten op aan ongebonden vrijheid, zuivere natuur, spontaniteit en ongekunstelde schoonheid. In dit college belicht de vooraanstaande wetenschapper Herman Pleij deze buitengewoon interessante periode uit onze beschavingsgeschiedenis zowel vanuit historisch-letterkundig als cultuur-historisch perspectief.

Tussen 1936 en 1939 werd Spanje verscheurd door een burgeroorlog. Republikeinen en nationalisten streden op leven en dood. Ze werden daarin gesteund door een keur aan politieke en religieuze groeperingen, waaronder socialisten, anarchisten, communisten, fascisten, monarchisten en autoritaire militairen. Ook het buitenland bemoeide zich met de strijd, zoals Duitsland en de Sovjet-Unie.

De Nederlandse identiteit bestaat volgens sommige mensen niet. Maar Nederland kent wel degelijk collectieve eigenaardigheden die lange tradities hebben en niet zomaar uit de lucht zijn komen vallen. De afkeer van nationalisme en volkshelden, het botte en directe optreden, het gelijkwaardigheidsdenken, de Oranje- en carnavalsgekte, het zuinige en het polderen zijn maar enkele voorbeelden.

Meesterverteller Fik Meijer behandelt in deze lezing de geschiedenis van de Grieken en Romeinen aan de hand van enkele concrete probleemstellingen. Wat waren de oorzaken en gevolgen van de Griekse expansie? Waarom was juist de 'democratische' volksvergadering in het oude Athene zo imperialistisch. En hoe kan het dat de Romeinen zo machtig waren, terwijl hun oorlogsverklaringen altijd van een defensieve overweging uit ging? Meijer geeft in deze lezing meer dan een historische uiteenzetting van de Grieken en Romeinen. Hij weet een levendig beeld te schetsen van het leven in de klassieke oudheid.

In zijn college over de historische Mohammed reconstrueert arabist Hans Jansen het leven van de profeet aan de hand van overgeleverde verhalen. Wie was Mohammed eigenlijk? Hoe betrouwbaar zijn de bronnen en in welk historisch kader moeten we ze begrijpen? Met kennis van de Arabische wereld, een heldere stijl en een juiste dosis gezond verstand en humor, geeft Hans Jansen een uiterst boeiend college over het begin van de islam.

In de afgelopen 500 jaar is met schokken en stoten de basis gelegd voor de wereldeconomie zoals we die nu kennen. Tegenwoordig zijn alle landen van de wereld in meer of mindere mate economisch en politiek met elkaar verbonden. Tot het begin van de twintigste eeuw heeft de Europese expansie overzee binnen dit globaliseringsproces een hoofdrol vervuld.

Het nationalisme beheerst sinds twee eeuwen het Europese politieke denken. Het is een onderwerp waarbij iedereen zich betrokken voelt en waarover iedereen een mening heeft. Het leidt tot hevige debatten en geschillen in de samenleving. Vaak worden begrippen als "natie" en "nationalisme" daarbij in tegenstrijdige en uiteenlopende betekenissen gebruikt en met een gebrekkige kennis over de cultuurhistorische achtergronden. Joep Leerssen zet in dit hoorcollege de zaken op een rij.

Dit is deel 1 van de serie Een geschiedenis van de westerse wijsbegeerte en gaat over de periode van 3000 tot 400 v.C. Filosoof Johan Braeckman bespreekt de ontwikkelingen van de wijsbegeerte vanaf de oudst bekende mythen en verhalen, de presocratici en sofisten tot en met Socrates, die de gifbeker dronk in 399 v.C. Over de collegeserie Een geschiedenis van de westerwijsbegeerte : Al minstens 5000 jaar worstelt de mensheid met fundamentele vragen over het leven. Cruciale vragen over ons bestaan en ons wezen worden sinds het begin van de beschaving door bedachtzame mannen en vrouwen overwogen.

In dit multidisciplinaire college kijkt Kitty Zijlmans naar de vele aspecten van kunstgeschiedenis, waaronder esthetica en kunstkritiek. Maar ook naar de rol van de kunst in de maatschappij en de veranderingen daarin als gevolg van de opkomst van moderne kunst en de mondialisering.

Duizenden van Europa's meest vooraanstaande kunstenaars, schrijvers en wetenschappers waren euforisch toen in 1914 de Eerste Wereldoorlog uitbrak. Hoe konden zoveel intelligente, vooruitstrevende en sociaal geëngageerde mannen en vrouwen veranderen in militante, oorlog verheerlijkende radicalen? Om dit mysterie te begrijpen duikt Ewoud Kieft tijdens dit college in de levens van een aantal intrigerende oorlogsenthousiastelingen, zoals de Italiaanse dandy en vrouwenverslinder Gabriele d'Annunzio en de Duitse anarchist Erich Mühsam. Waar kwam hun oorlogsenthousiasme vandaan?

Rusland in de moderne tijd maakte een aantal rigoureuze transities door. Van een overwegend agrarisch Tsarenrijk naar een geïndustrialiseerde Socialistische heilstaat. Van Stalins totalitaire staat naar de meer open politiek van Chroetsjov. En uiteindelijk van de paranoïde Breshnev naar de Perestroika van Gorbatsjov. Henk Kern laat het college beginnen in de Tsarentijd in de 19e eeuw en toont hoe Rusland zich als Soviet-Unie ontwikkelt tot de tweede wereldmacht tijdens de Koude Oorlog.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog planden krijgsgevangen gemaakte geallieerde officieren een reeks gedurfde ontsnappingen uit kamp Colditz, een grimmig gotisch kasteel dat in nazi-Duitsland als gevangenis werd gebruikt. Colditz gold destijds als behoorlijk escape-proof: het was een vesting met dikke kasteelmuren, een gesloten binnenplaats, gelegen op een rots, met meer bewakers dan gevangenen en de politie en de bevolking van de dorpen eromheen waren alert op ontsnappers. Kortom: je kon er niet makkelijk weg.

Welkom in de betoverende wereld van de Noorse mythologie, een rijke schat aan goden, godinnen, verhalen, mythen en sagen die de harten en verbeelding van generaties hebben gevangen. Reis met ons mee naar het mysterieuze Scandinavië, het thuisland van de Vikingen, waar de lucht doordrenkt is met de geur van avontuur en de echo's van oude legendes nog steeds resoneren.

An eight-year-old boy named James, aka the wannabe Cisco Kid, nearly lost his life as he searched for precious metal in a bone dry southwest Arizona gulley. He retrieved only pyrite before a desert flood swept away his world. Over the course of half a century James acquired several additional nicknames. They were reflections of his multiple personalities. His dad called him Traveler or Trav. Some coworkers referred to him as Point Man. A few colleagues labeled him Knowledge Navigator or Nav.

Kan iedereen uitgroeien tot oorlogsmisdadiger, als de omstandigheden daarom vragen? 'Hoeveel ik van Fokko'tje houd, kan ik niet schrijven en niet met woorden zeggen, Erika. Maar als ik bij jullie ben, dan zul je dat wel merken: dat geldt ook voor jou, Vrouwke.' Uit een brief van Willem aan Erika. Willem van der Neut mishandelde als bewaker in Kamp Amersfoort vele gevangenen en maakte deel uit van het executiepeloton. Wat was hij voor een man? Was hij een 'beestmens', zoals de naoorlogse kranten hem noemden? Een psychopaat, die in het kamp driften botvierde die hij eerder onderdrukte?

During the 17th century, the Netherlands, despite having only 1.5 million people in 1600, became a global maritime and trading power. By contrast, France at the time had 20 million people, Spain had 8 million, and England had 5 million. Nevertheless, Amsterdam became one of the most important urban centers in the world.

De Tweede Wereldoorlog heeft niet alleen diepe sporen getrokken door onze samenleving, maar ook geleid tot een nog altijd doorgaande stroom aan gepubliceerde getuigenissen en herinneringen. Tal van schrijvers hebben eigen ervaringen en die van anderen verwerkt in romans, verhalen, toneelstukken, poëzie en autobiografisch proza. In deze serie colleges laat Jaap Goedegebuure zien hoe zich in de Nederlandstalige literatuur van de afgelopen vijfenzeventig jaar een ontwikkeling heeft voltrokken.